Katolisismo ng Quiapo

Ang Quiapo ay isang malaking larawan ng pag hahalo halo ng kulturang Pilipino. Pinakasikat sa larawang ito ng Quiapo ay ang Basilica Minore ng Poong Nazareno na tumatayong sagisag ng Katolisismo sa bansa- isang bagay na dala ng mga mananakop na Kastila. Ngunit sa likod nito ay ang pamamayagpag ng katutubong paganismo na makikita sa mga agimat, gayuma, mga langis, at mga damu’t dahon na binebenta sa tabi mismo ng simbahan. Matindi man ang pag tutol ng simbahang Katoliko sa mga paniniwalang ito ay tila hindi walang nagbabago at patuloy pa rin sa negosyo ang mga nag aagimat.

Bukod sa mga pagaagimat at pagaalbularyo ay tipikal din sa maraming Pilipino, lalo na sa mga hindi edukado at mahihirap, ang panatisismo na napapamalas sa kasukdulan tuwing piyesta ng Nazareno. Ang sinaunang pag samba sa anito at mga imaheng lilok ng mga katutubo ay may pagkakatulad sa pangkasalukuyang kagawian. Ang pag himas sa rebulto ay pinaniniwalaang nagbibigay himala at lunas sa sakit kaya naman talagang pinipilahan ang Nazareno para maka dampi.

Kung susuriin ay mapapansin ang pagsasamasama ng mga kagawian kahit pa sa isang banda ay mali at di karapat dapat ayon sa simbahan. Halata naman na malaking pagkukulang ng simbahan sa pagpalaganap nito ng kanyang mga turo. Gayunpaman, pwede ring tignan na isang pwersa ito ng resistance pero medyo malabo ito.

Nakikita ko ang kulturang mapagangkin ng iba. Mahilig tayo sa mag bago sa paningin at ginagaya natin to. Sa huli lahat na ng ugali at gawi pinag halo halo natin. Ang dating agimat ay may muka ng mga hayop o kakaibang nilalang, ngayon ang agimat ay may muka ng santo. Kahit nga ang pag aalay ng dugo ng hayop para pantaboy ng malas ay may Kristiyanong dasal.

Baka kaya sadyang tumatakbo sa dugo ng mga Pilipino ang mga katutubong paniniwala na kahit anong hirap burahin ng simbahan ay nagpapatuloy pa rin. Ito ba ay lokalisasyon ng dayuhang relihiyon o paggawang dayuhan sa katutubong relihiyon? Sa kahit anong angulo nito, ang simabahan ay magpapatuloy sa pag puksa ng kaugaliang mali sa paningin nito. Sa kabila ng lahat ang pista ng Nazareno sa Quiapo, tulad din ng sa iba’t iba pang mga lugar sa Pilipinas, ay maituturing na institusyon na.

Bilang pahabol, naalala ko na kung ang simbahan at pagtutol sa kolonyal ang paguusapan ay hindi mawawala si Gregorio Aglipay na tumiwalag sa Roma at nagtayo ng sarili nyang simbahan na tinawag nyang Iglesia Filipina Independiente. Hindi ito nakaakit ng maraming tagasunod. Gayunpaman ang dekada sisenta ng nakaraang siglo ay nagbukas sa malaking mga pagbabago sa simbahang Katoliko dala ng Ikalawang Kosilyo Batikano. Sinimulan noon ang lokalisasyon ng simabahan at kabilang ditto ang pag gamit ng wikang bernakular sa Misa.